- Plastic, maar dan van suikerriet gemaakt in plaats van olie. In een voorstad van Boston werken techneuten van Braskem aan groenere vormen van plastic.
- In een bijna 30 miljoen euro kostend laboratorium doen technici het ene na het andere experiment. Slechts een klein deel schopt het tot de markt.
- Om groener plastic groot te maken, is volgens het bedrijf wel extra wetgeving nodig. “Anders kopen mensen bij de niet-groene concurrent, die goedkoper is.”
- Lees ook: In Rotterdam slaan ze CO2 op in steen, om er een alternatief cement van te maken dat goed zou zijn voor het klimaat
Techneuten in laboratoriumjassen lopen af en aan in een ruim 3.000 vierkante meter groot kantoorpand annex laboratorium, dat goed verscholen ligt tussen het herfstachtig verkleurende boslandschap in het Amerikaanse plaatsje Lexington.
In het jaar 1775 begon in dit sereen ogende gebied opvallend genoeg de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog, maar nu, 249 jaar later, werkt hier een internationaal team vol bèta-hoogvliegers aan nieuwe manieren om zogeheten ‘biobased’ plastic te maken van suikerriet.
Het pand wat Business Insider Nederland bezoekt, is het in september geopende onderzoekscentrum van Braskem, een Braziliaans chemiebedrijf.
Plastic van suikerriet in plaats van olie
Het beursgenoteerde concern ontwikkelde zijn eigen manier om plastic te produceren op basis van suikerriet in plaats van olie. Uit suikerriet extraheert het bedrijf ethanol, een soort alcohol, wat na een dehydratie- en zuiveringsproces leidt tot een groene vorm van etheen, de basisstof voor plastic.
In 2007 besloot Braskem te investeren in 'biobased' plastic van suikerriet. Dat leverde tot dusver ruim veertig vormen van 'groen' polyetheen op, oftewel plastics gemaakt van de etheen uit suikerriet.
Maar hoe blijf je qua vernieuwingen op de troepen vooruit lopen? Daar werken de 48-jarige microbioloog Daniel MacEachran en zijn 36-koppige team in Lexington aan. Hier, in deze voorstad van Boston, onderzoeken biotechnici en chemisch ingenieurs hoe hun bedrijf meer CO2 kan besparen met zijn productietechnieken en wat nu precies de meest efficiënte grondstoffen zijn voor hun plastics: suikerriet, of eerder lignine of plantaardige oliën?
De bladeren beginnen net van de bomen te vallen, als Business Insider Nederland de faciliteit eind oktober bezoekt. Het kwik is inmiddels gedaald tot zo'n 13 graden Celsius. Toch, zo weet de in Boston geboren en getogen MacEachran: "Deze herfst is later ingegaan dan voorgaande jaren. Afgelopen winter viel hier op zijn beurt ook weer minder sneeuw dan het jaar daarvoor."
MacEachran wil maar zeggen: hij maakt zich zorgen over de opwarming van de aarde, waarvoor ook kuststad Boston gevoelig zal zijn. Vanuit voorstad Lexington wil hij aan oplossingen werken voor het klimaatprobleem.
Als ze een groter deel van de wereldwijde plasticproductie weten te vervangen voor een alternatief uit suikerriet, helpt dat mee, denken ze hier. Op dit moment produceert Braskem jaarlijks 260 kiloton plastic, waarvan en bescheiden 8- tot 10 kiloton 'biobased' is. In 2030 wil het bedrijf door groenere technieken 15 procent minder CO2 uitstoten, om in 2050 klimaatneutraal te opereren.
Doordat suikerriet CO2 uit de lucht haalt, zou dat volgens het bedrijf jaarlijks een besparing van ruim een half miljoen ton CO2 opleveren ten opzichte van fossiel plastic. Wel is daarvoor van belang hoe deze suikerriet vervaardigd wordt. Er moet immers geen bos voor worden gekapt.
Het bedrijf haalt zijn suikerriet van plantages in Brazilië. Deze sterk groeiende branche wordt in Brazilië veelvuldig in verband gebracht met ontbossing, maar Braskem gaat er prat op alleen zaken te doen met partijen die niet ontbossen. Door samen te werken met partijen die suikerriet planten op aangetast land, kan het bedrijf juist een positieve invloed hebben, meent Braskem.
In hoeverre de gigant zijn afspraken hierover altijd nakomt, is moeilijk te achterhalen. Zeker is dat milieutechnisch niet alles wat Braskem aanraakt in goud verandert. Het bedrijf exploiteerde tot 2019 zoutmijnen in de stad Maceió. De grond verzakte daarop in een deel van deze stad, wat tot vele kapotte huizen en milieuschade leidde. Het bedrijf schikte uiteindelijk met de lokale autoriteiten voor 356 miljoen euro.
Laboratorium kostte al €29 miljoen
Terwijl we een wandeling door het laboratorium maken, wijst MacEachran naar allerhande hoogtechnologische apparaten: van bioreactoren tot koelingsapparatuur. Het is de nieuwste techniek die er op de markt is, weet MacEachran. Braskem telde er liefst 29 miljoen euro voor neer.
MacEachran wijst naar een van de nog kale plekken in het laboratorium. "Daar komt nog een grote machine te staan", zegt hij. "We zijn nog niet klaar. Om de rest van de apparaten aan te schaffen, zullen we nog eens 10 miljoen euro moeten investeren."
In de hoek van het laboratorium is een vrouw van een jaar of vijftig druk in de weer met allerhande reageerbuisjes. Een ruimte verder, in het kantoor, buigt een jonge collega geconcentreerd over haar computerscherm. Ze is een gepromoveerd biotechnoloog, afkomstig van de nabijgelegen Massachusetts Institute of Technology (MIT), leren we. "Veel van onze mensen hebben daar gestudeerd", zegt MacEachran.
De vrouw werkt momenteel aan een onderzoek naar duurzamere vormen van plastic. Dit soort onderzoekjes, vaak gecombineerd met een experiment, daar doen ze er hier honderden van, weet MacEachran. Werknemers krijgen vaak één tot enkele dagen om eraan te werken, maar het overgrote deel van de experimenten strandt uiteindelijk. Dat is geen ramp, vindt MacEachran, want zo leert zijn onderzoeksfaciliteit steeds beter wat wel en niet werkt.
Tien van deze onderzoeken zijn inmiddels uitgegroeid tot een waar project, waar ze hier in Lexington langer mee bezig gaan. De hoop is dat één van deze projecten uiteindelijk leidt tot een nieuwe 'biobased' plastic, aldus MacEachran. "Waarschijnlijk vindt maar één van deze tien projecten uiteindelijk doorgang. Soms blijkt iets technisch gezien prima te werken, maar is er niet het juiste businessmodel voor te vinden. Als bedrijf kunnen wij er dan niets mee."
Gek is dat allerminst in deze wereld, weet MacEachran. "Toen ik nog studeerde, zeiden we vaak tegen elkaar: als 95 project van je projecten mislukt, doe je het goed." De bebaarde microbioloog lacht: "We werken in deze wereld aan wat wij risicovolle technieken noemen. Er is altijd maar een kleine kans dat ze naar een commerciële fase gaan."
Het draait volgens MacEachran dan ook om degelijk "portfolio-management", waarbij je mensen voldoende tijd geeft om een these te onderzoeken, maar ook weer niet te lang. "Bij mijn vorige werkgever werkte ik vijf jaar aan een project dat we uiteindelijk moesten afblazen. Dat willen we hier wel een beetje voorkomen."
Het innovatiecentrum in Lexington is inmiddels de zevende die Braskem de afgelopen jaren wereldwijd opende. Eerder onderzoek bij Braskem leidde al tot een veelvoud aan producten. Zo levert Braskem uit suikerriet vervaardigd plastic voor de zolen van duurzaam schoenenmerk Allbirds.
Dit plastic is ook terug te vinden in een lijn melkpakken van producent Woolworths en in de drinkpakken van producent Tetra Pak. Het Nederlandse bedrijf Join the Pipe maakt er bovendien watertapflessen van.
Biologisch afbreekbaar plastic blijft uitdaging
Allemaal mooie producten, maar uiteindelijk gaat het hier wel om plastic dat niet biologisch afbreekbaar is. Braskem stelt veel te investeren in recycling, maar als het bedrijf echt duurzame stappen wil zetten, zou het dan niet beter kunnen investeren in een type plastic dat op natuurlijke wijze vergaat?
Nee, denkt Mark Nikolich, de directeur van de Amerikaanse divisie van Braskem. Hij laat Business Insider Nederland een plastic waterflesje zien. "Dit is gemaakt om stevig te zijn en dat te blijven. De kans bestaat helaas altijd dat iemand het in de natuur gooit. Als ik het van afbreekbaar plastic zou maken, kan het daar over een paar jaar zo uit elkaar vallen tot microplastics."
"Ik vind afbreekbaar plastic op zich een mooi concept", voegt Nikolich eraan toe, "maar ik vraag me altijd af: waarin breekt het af? Daar hebben we nog niet goed genoeg de vinger achter kunnen krijgen als bedrijf. Als het leidt tot allemaal kleine stukjes plastic, heb je er milieutechnisch niets aan."
Vaak breekt biologisch afbreekbaar plastic bovendien alleen af met de behulp van speciale machines, vult MacEachran aan. "In de natuur vergaat dat niet zomaar. Ik zou zelf nooit een biologisch afbreekbare plastic beker bij mijn compost in de tuin gooien, maar voor consumenten kan het verwarring opleveren. Bij welk afval moet dit nu precies?"
Aan deze vorm van plastic wagen ze zich bij Braskem voorlopig dan ook niet. Met kosten heeft dat besluit overigens niets te maken, bezweert directeur Nikolich. Het maken van 'biobased' plastic is zelf ook duurder dan fossiele varianten, geeft de directeur aan. Dat kan leiden tot hogere prijzen van producten die met dit type plastic gemaakt zijn. "Maar er zitten dan ook veel onderzoekskosten in ons product en het kent een relatieve schaarste ten opzichte van fossiel plastic."
Het is misschien wel daarom dat 'biobased' plastic maar een fractie uitmaakt van de totale productie van Braskem. Nikolich zou het graag omhoog krijgen, maar wijst erop dat zijn bedrijf daarvoor markttechnisch ook wetgeving nodig heeft. "In Japan is er bijvoorbeeld een verplichting van minimaal 30 procent biomaterialen in verpakkingen, terwijl we dat nog niet hebben in Europa of de VS."
"Zonder dit soort regelgeving zal een producent met een bio-product al snel 10 cent meer moeten vragen voor zijn verpakkingen dan de concurrent", zegt Nikolich, "Wat er dan gebeurt? Iedereen koopt natuurlijk de verpakking van de concurrent. We lobbyen dan ook voor wetten zoals die in Japan, want ze creëren een economisch model voor groene producten."